ఆంధ్రభారతి - ఆంధ్ర నామ సంగ్రహము - భాష - నిఘంటువులు

నానార్థవర్గు
క.	కలు పనఁ బే రగు దధికిం గలు పన సస్యంబులోని - గాదముపే రౌ వెలు గండ్రు కంపకోటను వెలుఁ గందురు ప్రభను జనులు - విశ్వాధిపతీ!	1
క.	మావు లనం దగు హయములు మావు లనం బరఁగు నామ్ర - మహిజంబు లిలం దావు లన స్థల మొప్పును దావు లనన్‌ వాసనలకుఁ - దగుఁ బేరు శివా!	2
క.	ఇమ్మహిలోపలఁ బే రగు గొమ్మ యనన్‌ వృక్షశాఖ - కును భామినికిం దమ్ము లనం బే రగుఁ బ ద్మమ్ముల కనుజన్మలకును - దరుణేందుధరా!	3
క.	ఇమ్ములఁ బే రగుఁ దాటం కమ్ములకున్‌ లేఖలకును - గమ్మ లనన్‌ నా మమ్ము దగుం గంఠాభర ణమ్మునకును లతకుఁ దీఁగె - నా గౌరీశ!	4
క.	చెల్లును బేళ్లై ధరలోఁ దా ళ్లనఁ సూత్రంబులకును - దాళంబులకుం గో ళ్లనఁ గుక్కుటములకు బేళ్లగు ఖట్వాంగములకుఁ - బేళ్లగు నభవా!	5
క.	చామ యన సస్యమునకును భామినికిని నాఖ్య యగుచుఁ బరఁగు ధరిత్రిన్‌ నామము లగుచును వెలయును బాము లనన్‌ జన్మములకును - భంగమ్ములకున్‌.	6
తే.	దంట యనఁగ నభిఖ్య యై - దనరుచుండు జగతిలోపలఁ బ్రౌఢకు - యుగళమునకుఁ బఱ పనంగ నభిఖ్య యౌఁ - బానుపునకు విస్తృతమునకు శైలని-వేశ! యీశ!	7
క.	తొలి యనఁగా నగు నామం బులు పూర్వంబునకు సుషిర - మునకును ధరలో వెలి యనఁగ బహిర్ధవళం బులకును నామంబు శేష - భుజగవిభూషా!	8
క.	నెమ్మి యనన్‌ వంజులవృ క్షమ్మునకున్‌ బర్హికిని సు-ఖస్థితికిని నా మమ్ముగఁ దగు నతిధీర య హమ్మతిజనదూర! పన్న - గాధిపహారా!	9
క.	పోలం బే రగుచుండును బా లనఁగా క్షీరమునకును - భాగమునకుం గాలనఁ బే రగు నాలవ పాలికిఁ బాదంబునకును - బాలేందుధరా!	10
క.	మే లన శుభంబు పే రగు మే లన నుపరికిని గూరి-మికినిం బేరౌ మే లన మెచ్చునఁ బల్కిన యాలాపంబునకు నాఖ్య - యగు జగధీశా!	11
క.	ధారుణిఁ బేరు వహించును బూరుగు నా నూఁదువాద్య-మును శాల్మలియుం బే రన నభిధానం బగు హారమునకు నామమునకు - నంబరకేశా!	12
క.	క ప్పన నీలిమపే రగుఁ గ ప్పనఁగా నింటిమీఁది - కసవుకుఁ బేరౌఁ గొ ప్పనఁ దగుఁ జాపాగ్రము గొ ప్పగు ధమ్మిల్లమును గృ-హోపరియు శివా!	13
క.	ఒక భూరుహమునకును ధమ నికిఁ బే రగుఁ గ్రోవి యనఁగ - నెఱినట్టుల వే ఱొక భూజమునకు నధరము నకుఁ బే రగు మోవి యనిన - నగరాట్చాపా!	14
క.	చవు లనఁగా నభిధానము లవు షడ్రుచులకును ముత్తి-యపుటెత్తులకున్‌ భువిలోపల నామము లగు గవులన గుహలకునుఁ బూతి-గంధంబులకున్‌.	15
తే.	ఆఖ్య యై యొప్పు ధరణిలో - నపరదివస మునకు ఛత్రంబునకు నెల్లి - యనెడినుడువు జక్కి యనుపేరు పరఁగును - సైంధవంబు నకు ఘరట్టంబునకు గం-దర్పదమన!	16
తే.	ఆడె ననుమాట నటియించె - ననుటకును వ చించె ననుటకు మఱియు నిం-దించెననుట కాఖ్య యగుచును శోభిల్లు - నాలు నాఁగ గోవులకును భార్యకును బే ర - గు న్మహేశ!	17
సీ.	రజతపునఃపదా - ర్థములకును నభిధాన మగు వెండి యన బంతి - యనఁగ గందు కమునకు శ్రేణికి - నమరు నాహ్వయముగా దండ యనం బుష్ప-దామమునకు నంతికంబునకుఁ బే - రగు దొర యన నాఖ్య యగు సదృశమునకు - నవనిపతికి నస్త్ర సంఖ్యకు నహ - మ్మనుటకు నాహ్వయం బగు నే ననఁగ సరి - యనఁగ సదృశ
తే.	మునకును సమసంఖ్యకును నామ - ముగ నెసంగు గొంతనఁగ నాహ్వయంబగుఁ - గుక్కుటాస నంబునకుఁ గంఠంబునకును - నల్ల యనిన రక్తనీలాఖ్య యై యొప్పు - రాజమకుట!	18
సీ.	తీరంబునకు ధరి-త్రీధరంబునకు స మాఖ్య యై యొప్పు గ - ట్టనఁగ నీశ! కేతువునకుఁ గాంతి-కిని సమాహ్వయ మగు డా లనంగను మేరు-శైలచాప! శౌర్యధుర్యునకు లాం-ఛనమునకును నామ మగు బిరు దనఁగ బ-న్నగవిభూష! గూబ నా నాఖ్య యౌ - ఘూకంబునకుఁ గర్ణ మూలంబునకు నవి-ముక్తనిలయ!
తే.	యంతికంబునకును సమూ-హంబునకును నామ మై యొప్పుఁ జేరువ - నాఁగ నభవ! సమభిధాన మై యొప్పుఁ బి-శాచమునకుఁ బవనమునకును గాలి య-న్పలుకు రుద్ర!	19
క.	ఇలలోపల నామం బగుఁ బలుకులు నా శకలములకు - భాషణములకున్‌ నెల యన నభిధామం బగు జలజారికి మాసమునకు - శైలనిశాంతా!	20
సీ.	అంతర్హితుండయ్యె - ననుటకు నాగతుం డయ్యె ననుటకు స - మాఖ్య యగుచు నలరును విచ్చేసె - ననుట యంబరకేశ! నెఱి సమాహ్వయ మగుఁ - గఱచె ననఁగ నభ్యాస మొనరించె ననుటకు - దంతపీ డ యొనర్చె ననుటకు - నయుగనయన! వెలయుఁ దప్తక్షీర - ములకు నభిజ్ఞకు నాఖ్యయై యానవా - లనుట యీశ!
తే.	పఱచె ననఁగ సమాఖ్య యౌ - బాధచేసెఁ బ్రచలితుం డయ్యె ననుటకుఁ - బాండురాంగ! పరఁగ మోహించె ననుటకుఁ - బరిమళించె ననుట కొప్పును వలచె నా - నళికనేత్ర!	21
సీ.	ఆనె నంట సమాఖ్య - యౌను వహించెఁ బా నము చేసె ననుటకు - నగనివేశ! చషకంబునకును దం-ష్ట్ర కు నాఖ్య యౌఁ గోర యనఁగ శశాంకక-ళావతంస మొక్కలీఁ డనగఁ గొ-మ్ములు లేనికరికి ము ష్కరునకుఁ బే రగు - గరళకంఠ! మరకతచ్ఛవికి నం-బరమున కగుఁ బేరు పచ్చడం బనిన నం-బాకళత్ర!
తే.	క్షితిని దురగీపతికి వృత్త-శిలకు నామ ధేయ మై యొప్పు గుండు నాఁ - ద్రిపురహరణ! నామ మౌ నొక్కసస్యంబు-నకును లోప మునకుఁ గొఱ్ఱ యనంగ నం-బుదనిభాంగ!	22
సీ.	తాల్చు నాఖ్యను వధూ-ధమ్మిల్ల భారంబు గోణంబు మూల నాఁ - గుధరచాప! గొఱ యనునాఖ్యచేఁ - గొఱలు లోపంబు మ నోజ్ఞ వస్తువు దక్ష - యజ్ఞమథన! నెఱి హేయపడియె న-న్వేషించె నను రెంటి కాఖ్య యౌ రోసె నా - నసితకంఠ! నరసె నాఁ బే రగు - నార్తి వారించె వి మర్శించె ననుటకు - మదనదమన!
తే.	చరణమునకు నధఃప్రదే-శంబునకు స మాఖ్యయై యొప్పు నడుగు నా - నళికనేత్ర! మహిని బే రగు చుండుఁ బ్ర-మాణికంబు నకును భాషకు బాస నా - నగనివేశ!	23
సీ.	నాగవాస మన ఘం-టాప్రతీకమునకు వేశ్యల కగుఁ బేరు - విశ్వనాథ! నామ మౌ నండంబు-నకు నంధకునకును గ్రుడ్డనంగను రౌప్య-కుధరనిలయ! చర్మవాద్యమున కు-ష్ణ మునకుఁ బే రగు నుడు కనియెడునాఖ్య - యుడుపమకుట! యభిధాన మగు మేడి - యన హలాంగమున కు దుంబరమునకును - ధూతకలుష!
తే.	క ల్లనఁగ శిల సురయు నౌ - గరళకంఠ! పరఁగు నాఖ్యయు లాంగల - పద్ధతికిని శ్రేణికిని జా లనంగ భా-సితసితాంగ! వారిధినిషంగ! కాశీని-వాసలింగ!	24
తే.	జననికిని మాతృజననికి - జనకజనని కాఖ్య యగు నవ్వ యనఁగ నా-ర్యాసహాయ! భగినికి జనకునకు నా-హ్వయము దనరు నప్ప యనఁగను జంద్ర రే-ఖావతంస!	25
క.	పో తనఁగ బరఁగు మహిషము భూతలమునఁ బురుషమృగము - బురుష ఖగంబుం దా తన ధాతృ పితామహ మాతామహులకును నగు స-మాఖ్య మహేశా!	26
క.	పుడమిని బేరు వహించును వడిగలవాఁ డనఁగ శౌర్య-వంతుఁడు జవియున్‌ నడు మన నవలగ్నముఁ జె న్నడరఁగ మధ్యస్థలంబు - నగు నగధన్వీ!	27
క.	ఎద యనఁగ బరఁగు భీతికి హృదయమునకు వక్షమునకు - నిల జో డనగా నది దనరు నామ మగుచును సదృశమునకు వర్మమునకుఁ జంద్రార్ధధరా!	28
క.	నానార్థవర్గు విది స న్మానముతో దీనిఁ జదివి-నను వ్రాసిన నా మానవుల కబ్బు నెప్పుడు నానార్థంబులును విశ్వ - నాథుని కరుణన్‌.	29
గద్యము.	ఇది శ్రీమదేకామ్రమంత్రిపుత్త్ర కౌండిన్యగోత్రపవిత్ర, సదారాధిత మహేశ్వర పైఁడిపాటి లక్ష్మణకవి ప్రణీతంబైన యాంధ్రనామ సంగ్రహం బను నిఘంటువునందు సర్వంబు నేకాశ్వాసము.