ఆంధ్రభారతి - సాంబనిఘంటువు - భాష

దేవవర్గు
సీ.	ముక్కంటితొలిపట్టి - మొట్టికాయలమెప్పు గొప్పబొజ్జగలాఁడు - గుజ్జువేల్పు గబ్బుచెక్కిళ్ల మె-కము మోముగలసామి కలుఁగులాయపుఁదేజి - బలుసిపాయి గుంజిళ్ళుపెట్టించు - కొనుమేటి పిళ్లారి కుడుముదాలుపు పెద్ద-కడుపువేలు పొంటిపల్లుదొర ము-క్కంటిపండులమెక్కు దేవర చిలువజం-దెములమేటి
తే.	జమిలితల్లులబిడ్డ పె-ద్దమెయి ప్రోడ చేఁటవీనులదణి పని-చెఱుపువాఁడు మొదటివేలుపు వెనకయ్య - పుంజుదారి పెద్ద యనఁ దగు గణపతి-పేళ్లు సాంబ.	2
సీ.	చౌవంచమోముల - సాహేబు జాళువా గుబ్బలివిలుకాఁడు - గిబ్బరౌతు జక్కులదొరనేస్తి - జన్నంపుఁబగవాఁడు పొడలలగింటముదాల్పు -పునుకదారి వినువాఁకమోపరి - వెండికొండమనీఁడు మినుజుట్టుదేవర - మిత్తిమిత్తి మంచుమలల్లుఁడు - మరుగొంగ ముక్కంటి నెలదారి ముమ్మొన-యలుఁగు మేటి
తే.	విసపుమేఁతరి తిగప్రోలి-వేఁటకాఁడు కప్పుటైదువపెనిమిటి - గాములదొర వేల్పుదణిఁగన్నతఁడు గుజ్జు-వేల్పుతండ్రి బేసికన్సామి యననీదు-పేళ్లు సాంబ.	3
సీ.	వెన్నుఁడు పెరుమాళ్లు - వేకంటిసైదోడు కవ్వపుమలదాల్పు - కఱ్ఱినేస్తి చిలువపానుపుదంట - తెలిదీవిమన్నీఁడు బటువుఁగైదువుజోదు - బమ్మతండ్రి కఱివేల్పు మరునయ్య - కడలియల్లుఁడు సంకు దారి గరుడిరౌతు - తమ్మికంటి పదివేసములదిట్ట - యెద మచ్చగలసామి యడుగువాఁకగలాఁడు - పుడమినంటు
తే.	మొసలివాయొంట్లతాల్పు ర-క్కసులగొంగ లచ్చిమగఁ డుడ్డకేలుగ-లాఁడు పుట్టు వడుగు తామరపొక్కిలి - వాఁడు పసిఁడి వలువతా ల్పన హరిపేరు - లలరు సాంబ.	4
సీ.	తీవంచమోముల-దిట్ట తామరచూలి తలఁపు కేళాకూళి - పులుఁగురౌతు తగవులజడదారి-తండ్రి వేలుపుఁ బెద్ద మాటలజవరాలి-మగఁడు నలువ యలరులవిలుకాని-యన్న మేలిమిబొజ్జ గలదుముదారి ప్రాఁ-బలుకులదణి నుదురాకులెక్కఁ జె-న్నుగ వ్రాయుకరణీకుఁ డచ్చంపుఁదమ్మిపై - నమరుజాణ
తే.	నిక్కంపుజగంబు బ్రోచుమ-న్నీఁడు మొదటి జాతిదొర బమ్మ దుగినఁడు - తాత జగము లన్ని పుట్టించు మేటి త-నంతఁ గల్గు నతఁడు పజదొర యన నజా-ఖ్య లగు సాంబ.	5
సీ.	గట్టురాకొమరిత - కప్పుముత్తైదువ మగనియందపుమేనఁ - దగినమగువ కఱకంఠురాణి సిం - గపుఁదేజి గలచాన వెనకయ్యతల్లి నా - వెలయు గౌరి కలుములచెలి జిడ్డు-కడలిబొట్టియ లచ్చి తమ్మిగద్దియబోటి - తల్లితల్లి పెనిమిటియెద నుండు - ననబోఁడి మరుతల్లి నెలచెలియలు లిబ్బి - నెలఁతుక సిరి
తే.	యనఁగ లక్ష్మీసమాఖ్య లౌ - నంచతేజి పొలఁతి తలవాఁకిట మెలఁగు-చెలువ నలువ రాణి పలుకులజవరాలు - లచ్చికోడ లనఁగ భారతినామంబు - లమరు సాంబ.	6
సీ.	అడుగుకైదువుపుల్గు-పడగదునేదారి యరబారతల్లుల-యరిదిబిడ్డ వెనకయ్యవెనుకయ్య - వేల్పులదళవాయి చిలువలబోనంపుఁ-బులుఁగురౌతు సత్తిఁబూనువలంతి - యిత్తిగమోముల బలియుఁడు బారచే-తులుగలాఁడు రిక్కరక్కసుమిత్తి - ఱెల్లుకానుపు కొంచ మల వ్రక్కలించిన - మన్నెకాఁడు
తే.	గట్లయేలికమనుమఁడు - కప్పుతెఱవ మేటికొమరుఁడు వేలుపు-టేటిసవతి కొడుకు ముద్దయ్య కందుఁడు - కొమరసామి యనఁగ గుహనామధేయంబు - లమరు సాంబ.	7
సీ.	తలఁపుచూలి మరుండు - వలఱేఁడు చిలుకరౌ తామనిచెలి గాడ్పు-టరదపుదొర జాబిల్లియల్లుఁడు - చౌవంచతూపుల నెఱదంట కలుముల - గరితబిడ్డ కన్నులవిల్తుఁడు - కమ్మవిల్తుఁడు పచ్చ విలుకాఁడు చక్కెర-వింటిజోదు వెడవిలుతుఁడు తియ్య-విల్తుఁడు చిగురాకు విలుకాఁడు తుంటవిల్‌-గల దునీఁడు
తే.	తలిరువిల్తుఁడు ననవిల్తుఁ - డలరువిల్తుఁ డించువిల్కాఁడు రాచిల్క - నెక్కురౌతు మీను మొసలిసిడెంబుల-మేటి తేఁటి యల్లెవాఁ డన మదనాఖ్య - లమరు సాంబ.	8
సీ.	సతపేరుతత్తడి - జతతేరుగలప్రోడ యనిఁ బడ్డనెఱబంటు - లరుగుత్రోవ వెన్నునివలగన్ను - వేయిచేతులదిట్ట తిగవేలుపులటెంకి - పగటిజోతి జమునయ్య మినుమాని-కము చాయపెనిమిటి పగలు సేయువలంతి - జగముకన్ను నెలజోడు తమ్మిచ-క్కిలిగింత వేవెల్గు కలువలసూడు చీఁ-కటులగొంగ
తే.	జక్కువలయంటు మ్రొక్కుల-సొక్కుసామి బారరూపులవేల్పు ప్రా-బల్కుసొమ్ము పెట్టె చలిదాయ ప్రొద్దు నాఁ - బేళ్లు దనరు లోకబాంధవునకు శివా-లోల సాంబ.	9
సీ.	కఱకంఠుతలమాని-కము వేలుపులబువ్వ జాబిల్లి మరుమామ - చందమామ జింకతాలుపు తొగ-చెలికాఁడు జడదారి కన్పాప రేఱేఁడు - కడలివెన్న చుక్కలగమికాఁడు - జక్కవపగవాఁడు చలివెల్గు రేవెల్గు - చలువజోతి వెన్ను నెడమకన్ను - వెన్నెలరాయఁడు నెల తమ్మిదాయ ము-న్నీటిపట్టి
తే.	కందుగలదుండగీడు చీ-కటులమిత్తి పంటపైరులదొర ప్రొద్దు-జంట లచ్చి యన్న రేజోతి చం దన - నమరుచుండుఁ గుముదమిత్రునినామధే-యములు సాంబ.	10
సీ.	పదిపదులంచుల-బాఁకుఁ దాల్చుదునీఁడు కొండలఱెక్కలు - కొట్టినదణి జమిడియేఁ బదుల-జన్నములు చేసినమేటి సోమాసులకుఁ దావు - సూపుజాణ యెత్తరంపుఁజెవుల-తత్తడివజ్రీఁడు విప్పుఱెప్పలఱేఁడు - వెల్లగౌరు మావటీఁడు తలఁపు-మానికముగలాఁడు నిలువెల్లఁ జూపులై - వెలయువాఁడు
తే.	మింటిప్రోల్సామి జడదారి - యింటికోడి పెట్టుమ్రాఁకుల వెలిగిడ్డిఁ - బెనిచినదొర మొదటిదిక్కుసుబాదారి - మొయిలుజక్కి సామి యన యింద్రునామముల్‌ - జరగు సాంబ.	11
సీ.	తగరుబాబాసాని - దుగమోరపాదుసా తెమ్మరచెలి యన్ని-తిండికాఁడు నీటిబిడ్డఁడు కిత్తు - నిప్పు ముట్టఁగరాని బలియుఁడు సతనాలు-కలదునీఁడు కప్పుత్రోవరి తిగ-కాళ్లదేవర యగ్గి చి చ్చింగలం బనఁ జెలఁగు వహ్ని పోతుతత్తడిరౌతు - ప్రొద్దుకూన జముండు మిత్తి దక్కినమేలు - మేటి జమున
తే.	తోడు గుదెతాల్పు పెతరుల-ఱేఁడనంగఁ గాలునిసమాహ్వయము లగు - మూలఱేఁడు త్రిమ్మరీఁడు రక్కసి పొల-దిండి సోఁకు మూఁకదణి నా నిరృతిపేళ్లు - పొసఁగు సాంబ.	12
సీ.	పడమటిదొర నీటి-యొడయఁడు జడిసామి మొసలిగుఱ్ఱమురౌతు - మొయిలుఱేఁడు వల్లెత్రాఁడుగలట్టి-వాఁడు నా వరుణాఖ్య లమరెను జింకగు-ఱ్ఱమువలంతి బీదలపెనుబాద - యీఁద త్రాఁచులమేఁత గందంపుమలగుఱి-కాఁడు గాడ్పు పయ్యర తావిమో - పరి వలి మరుతేరు సుడిగొట్టు తెమ్మర - సోఁకుబూచి
తే.	మేనుతాల్పుల కుసురైన-మేటి నింగి చూలి మబ్బులపగదాయ - గాలి సురఁటి వీవనలపుట్టు దువ్వగా-వించుజాణ కరువలి యనంగ మారుతా-ఖ్య లగు సాంబ.	13
సీ.	జక్కులపాదుసా - ముక్కంటిసంగాతి కాయకన్మేటి రొ-క్కములఱేఁడు వానీఁడు రారాజు - వడచక్కియెకిమీఁడు తత్తడి నెక్కెడు-దంట యనఁగ ధనదు పేళ్లగు జడ-దారి గిబ్బసిపాయి తిగకంటిదొర తుది-దిక్కు టెంకి యనఁగ నీశానాఖ్య - లనువొందుఁ జిందము కూఁతకైదువు బూరఁ -గొమ్ము సంకు
తే.	వలమురి యనంగ శంఖము - వెలయుఁ జుట్ట వాలు సుడివాలు వట్రువ-వాలు బటువు వాలు పదినూఱులంచుల-వాలు బిల్ల వా లన సుదర్శనాఖ్యలు - వఱలు సాంబ.	14
సీ.	తుదచుక్క పేరిటి-తొయ్యలిపెనిమిటి కప్పుదేవరయన్న - కలపదారి కఱివల్వప్రోడ రోఁ-కలితాల్పు తాటిటె క్కెము మేటిబలియుఁడు - జమునగొంగ యన బలభద్రుపే - ళ్లగుఁ గ్రీడిచెలితేరు పులుఁగురాయఁడు దెలి-మోముపక్కి బొల్లిమోరపులుంగు - నల్లనయ్యరవాలు తొడలేనివానిసై-దోడు గరుడి
తే.	వేలుపులబువ్వఁ గొనుజోదు - వెన్నుపడగ చిలువమేఁతరి మే లిచ్చు - పులుఁగు గరుటి తల్లివేసట వాపిన - దంట యనఁగ వైనతేయసమాఖ్యలు - వఱలు సాంబ.	15
సీ.	వడముడి తెమ్మెర-కొడు కన భీముఁ డౌ వేగంటికొమరుడు - వెన్నునంటు వెన్నుమచ్చదునీఁడు - వివ్వచ్చు కవ్వడి గెలుపు పేరుగలాఁడు - క్రీడి యనఁగ నర్జుననామంబు - లగు ముత్తెరువులాఁడి తెలివాఁక పొందామ-రలకుఁ బంట కఱకంఠుతలయేఱు - పెరుమాళ్లడుగుబుగ్గ జడదారిచెవియూట - చదలువాఁక
తే.	తాటిటెక్కెముదణితల్లి - తాతపనఁటి వెల్లి మినువాఁక మిన్నేఱు - వేల్పుటేఱు ఱెల్లుకానుపుసవతిత-ల్లి యనఁ దనరు నమరతటికిని నామధే-యములు సాంబ.	16
సీ.	వేల్పుసువారంపు-విడిది వెన్నునిటెంకి రతనాలపంట సం-ద్రంబు కడలి పుడమిముద్దియకోక - మున్నీరు ప్రాయేఱు మబ్బుపువ్వులవెల్లి - మామమామ గట్టురాకొమరునిఁ - గాచిననేర్పరి యేఱులమగఁడు రే-యింతిమామ ముక్కంటియమ్ముల-పొది మింటిలాయంబు తోఁటదొడ్డియొనర్చు - నీటుకాఁడు
తే.	చందునయ లచ్చితండ్రి నా - జలధి పరఁగు వెల్ల యేనుఁగు చౌదంతి - వేల్పుగౌరు మొదటిహత్తి నా సురకరి - పొదలుఁ దెల్ల జక్కి నిక్కివీనులమావు - చదలుతేజి యనఁగ నుచ్చైశ్శ్రవము పేరు - లమరు సాంబ.	17
సీ.	వేలుపుటెంకి కో-వెల దేవళము గుడి యనఁగ దేవాలయా-ఖ్యలు చెలంగుఁ దెఱగంట్లు జన్నంపుఁ-దిండులు జేజేలు తొలివేల్పుపగతురు - వలుకుటల్గు మేటులు వేల్పులు - మింటిత్రోవరులు ని ద్దురలేనిప్రోడలు - నరలుగనని పెద్ద లనఁగ సురా-భిఖ్యలౌ విన్ప్రోలు వేగంటికచ్చేరి - వేల్పుటెంకి
తే.	యనఁగ స్వర్గముపేళ్లగు - వినుమిటారు లచ్చరలు వేల్పుచెలు లన - నమరు నమర తరుణులకుఁ జాగరతనము - తలఁపుమాని కమనఁ జింతామణి సమాఖ్య - లమరు సాంబ.	18
సీ.	అడిగిన నొసఁగెడి-యావు జేజేగిడ్డి చదలుతొడుకు తెల్ల-మొద వనంగ సురగవిపేళ్లగుఁ - దెఱగంటిమ్రాఁకులు పెట్టుమ్రాఁకులు మింటి-చెట్టు లనఁగఁ గల్పకాఖ్య లగు వే-గంటిగొంగలు రక్క సులు రేయిద్రిమ్మరుల్‌ - సుకురుసిసులు వేల్పుదాయలు తొలి-వేల్పులు నా దైత్య నామంబు లగు గాలి - గాము నెగడి
తే.	కొరవి రాలుపు బూచి సోఁ-కుడు పిసాసి దయ్య మనఁగఁ బిశాచాభి-ధానము లగు నివము వలి మం చనంగను - హిమము దనరుఁ బిడు గనఁగ జెల్లు నశనికిఁ - బేళ్లు సాంబ.	19
సీ.	మిన్ను చుక్కలత్రోవ - వి న్నుప్పరము నింగి వెన్నునియడుగు వి\న్‌-వేల్పుఁదెరువు గాలితండ్రి బయ లా-కసము మొగులుతెన్ను చదలు నా గగనాఖ్య - లొదవుచుండుఁ బవలు పగలు నాఁగ - దివము పేళ్లగు రేయి రాతిరి రే యన - రాత్రి యమరు దెస దిక్కు కడ యన - దిశ యొప్పు నెల చంద నఁగ మాస మమరుఁ బు-న్నమ యనంగ
తే.	నలరుఁ బూర్ణిమకు నమాస - యమవస యనఁ జను నమావాస్యపేరులు - సంజ సందె యనఁగఁ దగు సంధ్యకాతపం-బునకు నెండ ప్రొద్దు వేండ్రం బనెడిపేళ్లు - పొసఁగు సాంబ.	20
సీ.	మెఱపులు మెఱుఁగులు - మించు లనఁ దటిత్తు లగును జుక్కలు రిక్క - లనఁగఁ దార లమరు జేజేరేని-యరదము నీటిమో పరి మబ్బు మొయి లనఁ - బరఁగు ఘనము తెర యల తరఁగ నాఁ - బొరయు వీచికపేళ్లు నుఱువు నుఱు గనంగఁ - గొఱలు ఫేన మంతస్సమాభిఖ్య-లగును లోపల లోన లో నన బహిరాఖ్య - లొప్పును వెలి
తే.	బయలు వెలుపల నాఁగ దీ-పంబు పేళ్లు వఱలుచుండును జోతి తి-ర్వళిక దివ్వె యనఁగ మందోష్ణమునకు వె-చ్చన యొకింత వేఁడి యిసుమంతకాఁక నా - వెలయు సాంబ.	21
క.	సిస్తుగ లక్షణకవి యగు కస్తురిరంగాఖ్యుఁడను జ-గద్ధితముగ నీ నిస్తులదైవతవర్గును విస్తర మొనరించినాఁడ - విబుధులకరుణన్‌.	22